یا رب به شهر رمضان
ای کردگار مهربان
یک لحظه دستم را بگیر
یکبار عبد خود بخوان
گرچه نکردم جز جفا
از تو ندیدم جز وفا
راضی نشو باردگر
من جا بمانم ای خدا

فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، ماه مهمانی خدا بر تمامی مسلمانان جهان مبارک باد.

نگاهی به معانی و مفاهیم نام این ماه پر برکت خواهیم داشت.

در غیاث اللغات در توصیف ماه مبارک رمضان آمده است: ماه نهم از ماههای قمری بین شعبان و شوال. و رمضان سنگ گرم است و از سنگ گرم پای روندگان می سوزد و شاید که به وقت وضع این اسم ماه صیام در شدت گرما باشد و یا ماخوذ است از “رمض” که به معنی سوختن است چون ماه صیام گناهان را می سوزد معنی رمض سوخته شدن پا از گرمی زمین چون ماه صیام موجب سوختگی و تکلیف نفس است.

ماه رمضان المبارک که به “شهر الله” نیز معروف است. از این نظر که تنها ماهی است که نام آن در قرآن کریم ذکر شده است، از فضیلتی بس والا برخوردار است:

شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن (قرآن کریم – سوره بقره – آیه ۱۸۲)

نزول قرآن مجید در این ماه و شب لیله القدر و ماه روزه داری و سلوک روحی مسلمانان و … از دیگر ویژگیهای ارزنده این ماه مبارک است.

در ادبیات فارسی همواره ماه رمضان و ماه محرم الحرام مورد توجه سخنوران چیره دست، خصوصا شاعران شیعی مذهب قرار داشته است. اگر ماه محرم به خاطر حماسه بزرگ عاشورای حسینی نظر شاعران متعهد و ستم ستیز را که عاشقانه به ساحت مقدس حضرت اباعبدالله الحسین(ع) عشق می ورزند برانگیخته، ماه رمضان با آمیزه ای بسیار متنوع، همواره نظر سخنسرایان را به خویش جلب نموده است.

شاه نعمت الله ولی:

رمضان آمد و روان بگذشت

بود ماهی به یک زمان بگذشت

شب قدری به عارفان بنمود

این معانی از آن بیان بگذشت

شیخ اجل سعدی شیرازی:

کسان که در رمضان چنگ می شکستندی

نسیم گل بشنیدند و توبه بشکستند

روزه در قرآن کریم “صوم” نامیده می شود. این لغت در معنی به مفهوم امساک و خودداری از هر فعلی است و در اصطلاح فقهی به مجموع امساکهای خاصی اطلاق می گردد که در زمان معینی واقع شود.

در “ترجمان القرآن جرجانی” شب قدر، شب اندازه کردن کارها ذکر شده است. صاحب “کشاف اصطلاحات الفنون” گوید: شب قدر، شبی است با عزت و شرف که هرکه در آن طاعت کند عزیز و مشرف گردد. در “التفهیم بیرونی” آمده است: “و اندر ماه رمضان لیله القدر است، آنک جلالت او را به دهه پسین جویند و نیز گفتند به طاقهای این دهه.”

لیله القدر شبی مهم و سرنوشت ساز است. شب نزول رحمت و برکات الهی و تعیین سرنوشت ابدی انسانهاست و در خصوص اهمیت این شب گفتنی است که از صدر اسلام و از عهد رسول اکرم حضرت محمد مصطفی(ص) رسم بر آن بوده است که شبهای قدر را “احیا” بگیرند و تا سپیده دم به آداب مخصوص آن از دعا و نماز و استغفار بپردازند.

در فضیلت شب قدر آمده است شبی بهتر از هزار ماه “لیله القدر خیر من الف شهر” و به احتمال قوی این شب ارجمند یکی از شبهای نوزدهم، بیست و یکم و بیست و سوم ماه مبارک رمضان است.

در آیه نخست سوره مبارکه “قدر” نیز تصریح شده است به آنکه قرآن کریم در شب قدر نازل شده است: “اناانزلناء فی لیله القدر” در “تفسیر ابوالفتوح رازی” پیرامون شب قدر آمده است: “شب تقدیر است و فصل احکام و تقدیر قضایا آنچه خواهد بودن در سال از آجال و ارزاق و اقسام همه در این شب کنند و گفتند قوله “فی لیله القدر مبارکه” هم این شب است و …” (ص ۳۲۷)

و در آخر، بیایید روزه دارانی که چشم به راه دست یاری ما هستند را فراموش نکنیم، چرا که در ماه بخشندگی، کوچکترین بخشش و یاری، اهمیتی چندین برابر نزد خدا و بندگانش دارد.

فرا رسیدن ماه مبارک رمضان بر همگان مبارک بادظ